Jakie warunki trzeba spełnić, aby otworzyć laboratorium badawczo-rozwojowe?

25.11.2022r.

Działalność badawczo-rozwojowa (B+R) obejmuje zarówno niezależnie działające laboratoria i centra badawcze, jak i te będące częścią przedsiębiorstw, którym zależy na kontroli i zwiększeniu jakości wytwarzanych produktów. Oto warunki, które należy spełnić.

Co to jest działalność badawczo – rozwojowa?

Działalność badawczo – rozwojowa (B+R) została zdefiniowana w podręczniku Frascati Manual wydanym przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Cooperation and Development – OECD). Zgodnie z nią działalność B+R to “praca twórcza podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy, w tym wiedzy o człowieku, kulturze i społeczeństwie, oraz wykorzystanie tych zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań”.

Przytoczona definicja wymaga pewnego uzupełnienia, gdyż działalność B+R bardzo często jest postrzegana głównie jako wyspecjalizowane badania naukowe, które mają prowadzić przełomowych do odkryć i innowacji. W rzeczywistości obejmuje ona także bardziej przyziemne sfery, związane z np. przedmiotami codziennego użytku, czy też ulepszeniami w technologii produkcji. Kluczowym aspektem dla działalności B+R jest systematyczna praca nad rozwojem i doskonaleniem dotychczasowych rozwiązań, które prowadzą do praktycznych innowacji o różnym charakterze — produkt, proces, technologia, ale także model zarządzania czy też nauczania.

W związku z powyższym działalność B+R będzie domeną nie tylko wysoko wyspecjalizowanych jednostek badawczych, ale także samodzielnych placówek badawczych, laboratoriów firm produkcyjnych, laboratoriów farmaceutycznych, czy też laboratoriów znajdujących się w szkołach wyższych.

Należy jednak pamiętać, że każdy rodzaj aktywności związany z innowacyjnością, będzie zaliczany do działalności B+R, aby tak było spełnione muszą zostać 3 podstawowe kryteria:

dostrzegalne powstanie innowacji
rozwiązanie problemu technicznego
bezpośredni związek prac B+R z innowacją produktową lub procesową.

Kto może otworzyć laboratorium?

Otworzyć laboratorium może każda osoba, także przedsiębiorca, który posiada odpowiedni kapitał na wynajęcie/budowę lokalu, zakup sprzętu, zatrudnienie wyspecjalizowanej kadry, a także wdrożenie systemów informatycznych do zarządzania laboratorium (system typu LIMS). Nie musi to być osoba wykwalifikowana, czy też posiadająca kierunkowe wykształcenie. Wymóg taki istnieje w przypadku osób zatrudnionych w laboratorium, które muszą posiadać określony stopień specjalizacji.

W przypadku laboratoriów i centrów B+R ważnym etapem jest otrzymanie statusu CBR, który uprawnia do korzystania z wielu udogodnień, ulg podatkowych i dotacji. Jest to bardzo ważne, zwłaszcza dla przedsiębiorców, którzy decydują się na doskonalenie i rozwój swoich usług i produktów poprzez badania w centrach B+R.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby otworzyć laboratorium B+R?

Działalność B+R wymaga nie tylko odpowiedniej infrastruktury do prowadzenia badań, ale także otrzymania koncesji na wytwarzanie danego produktu, zgody sanepidu, wdrożenia odpowiednich norm i wymogów odnoszących się do warunków lokalowych, zarządzania pracą i jakością, a także ewentualnej akredytacji. Stąd już na etapie projektowania należy wziąć pod uwagę wszystkie te aspekty.

Laboratorium B+R — normy ISO i dobre praktyki.

Laboratoria w zależności od profilu są zobowiązane do wdrożenia norm ISO 17025, ISO 15189, a obligatoryjnie także ISO 9001:2015. Dodatkowo prowadzona powinna być Dobra praktyka laboratoryjna, Dobra praktyka pomiarowa, Dobra praktyka produkcyjna, czy też Dobra praktyka wytwarzania.

Laboratorium B+R — jakie warunki lokalowe?

Warunki lokalowe laboratorium są w dużej mierze uwarunkowane materiałem, który będzie badany lub przetwarzany, ale także Prawem budowlanym i normą PN-EN ISO/IEC 17025:2005. Istnieją również laboratoria szczególnego typu (np. biobanki), dla których opracowano odrębne przepisy lokalowo — budowlane. Wśród ogólnych wytycznych, wpływających na bezpieczeństwo pracy w laboratorium i ważność wyników można wyróżnić:

właściwe rozplanowanie pomieszczeń
pomieszczenia przystosowane do swoich funkcji np. pomieszczenie na odpady wyposażone w odpowiednie
odpowiednia aparatura i zabezpieczenia
minimalna wysokość ścian – 3,30 m
ściany i podłogi pokryte materiałami, które łatwo utrzymać w czystości.

Status CBR

Status CBR jest przyznawany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Pozwala on przedsiębiorcy skorzystać w wielu udogodnień m.in. z ulg podatkowych i dotacji unijnych. Aby uzyskać taki status należy spełnić kryteria wymienione w art. 17 ustawy z dnia 30 maja 2008 r. :

uzyskać przychody netto (bez podatku od towarów i usług) ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy w wysokości, co najmniej:

a) 5 000 000 złotych oraz którego przychody netto ze sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych klasyfikowanych do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w rozumieniu przepisów w sprawie polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej, stanowią co najmniej 20% przychodów netto albo

b) 2 500 000 złotych i są niższe niż 5 000 000 złotych oraz którego przychody netto ze sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych klasyfikowanych do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w rozumieniu przepisów w sprawie polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej, stanowią co najmniej 70% przychodów netto;

Stosować przepisy o rachunkowości;
Przedłożyć oświadczenie o niezaleganiu z zapłatą podatków oraz składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (ustawa nie wymaga składania żadnych urzędowych zaświadczeń o niezaleganiu z podatkami).